Cát sâm – Sâm trâu – Sâm sắn

Cát sâm hay còn gọi là sâm trâu, sâm sắn, nam sâm..đây là thảo dược rất bổ tốt giúp bổ hư, cường cân hoạt lạc, nhuận phế đây là loại cây có nhiều ở núi rừng tại tỉnh như Vĩnh Phúc, Bắc Giang, Hà Tây (cũ).

Theo sách của Giáo sư Tiến sĩ Đỗ Tất Lợi “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” có giải thích “Cát” có nghĩa là sắn vì hình dáng củ giống củ sắn; vị thuốc giống củ sắn, lại có công dụng bổ dưỡng như sâm, nên được gọi là “cát sâm”.

Cây Cát sâm là gì ?

Cây còn có rất nhiều tên khác, như “nam sâm”, “sâm chuột”,”cát muộn”,  “sơn liên ngẫu”,”sâm chèo mèo”, “kim chung”, “độc cước lập”, “đảo điếu kim chung”, “đại lực thự”, …có tên gọi khoa học là Millettia speciosa Champ.; cây thuộc họ Đậu (Fabaceae).

Cây Cát sâm là một loại cây nhỡ, có thân gỗ. Có cành mọc tựa, dài hàng mét.Thường cành non có nhiều lông mềm như nhung, màu trắng; sau nhẵn, màu nâu.

Lá kép lông chim lẻ, cuống lá  dài phủ đầy lông; lá cây chét hình mũi mác thuôn dài hoặc hình bầu dục, gốc hình tròn đầu nhọn, trên mặt màu lục sẫm, có lông ở gân, mặt dưới phủ lông dày màu trắng, gân lá thành mạng rất rõ.

Hoa mọc thành cụm dạng chùy, chiều dài 10-25cm, Có rất nhiều bông hoa màu trắng ngà. Lá hoa bắc dạng lá; đài hoa có răng hình tam giác, mặt ngoài có phủ đầy lông.

Tràng của hoa nhẵn ở mặt ngoài; hoa có bộ nhụy 2 bó; bầu có lông.Cây ra hoa tháng 7-9; ra quả tháng 10-12. Quả dạng dẹt, phủ lớp lông mềm, quả chứa  4-5 hạt có vỏ khá dày,và màu đen.

Phân bố cây cát sâm

Cây Cát sâm thường mọc hoang ở những vùng đồi núi, cây ưa nắng nên chỗ dãi nắng, cây được tìm thấy nhiều tại các tỉnh như Vĩnh Phúc,Hòa Bình, Hà Tây (cũ), Nghệ An, Bắc Giang.

Củ được dùng làm thuốc nên hiện nay được trồng nhiều. Mùa gieo hạt là mùa xuân.  Rễ hay củ đào ở những cây đã trồng có tuổi đời được hơn một năm, thu hoạch vào mùa Thu và mùa Đông.

Sau khi đào về rửa sạch, thái mỏng, đem phơi hay sấy khô để dùng. Có thể tẩm gừng hoặc mật ong để dùng rất tốt

Công dụng của cát sâm – sâm trâu – sâm sắn

Tác dụng của cát sâm theo đông y

Củ Cát sâm có vị đắng, ngọt, tính bình. Có công dụng bổ hư nhuận phế, giúp cường cân hoạt lạc. Tác dụng chữa cơ bắp hao tổn,  lao phổi, viên phế quản mạn tính, viêm khớp do phong thấp;viêm gan mạn tính, bạch đới, di tinh,.

Theo danh Y Tuệ Tĩnh thường dùng củ cát sâm chữa cảm sốt khát nước, dùng phối hợp trong các phương thuốc cổ như , “tiểu sài hồ thang”, “sâm tô ẩm”, …

Trong sách “Lĩnh Nam bản thảo“, Hải Thượng Lãn Ông nhận định về tính năng và tác dụng của nam sâm (cát sâm, sâm trâu) như sau: “Nam sâm cát muộn có tác dụng bổ nguyên khí, sinh tân dịch, chữa phổi nóng thổ huyết hay bại liệt nửa người bên phải, mạch không hợp bệnh, …“.

Cách dùng cát sâm – sâm trâu – sâm sắn

Liều dùng: dùng từ 30-60g, nếu sắc nước hoặc ngâm rượu giống như các loại sâm rừng khác như củ đẳng sâm hay sâm cau rừng tỷ lệ ngâm 1kg tươi ngâm 3-5 lít rượu nấu

Lưu ý: Theo một số tài liệu và sách đông y thân và lá cát sâm có độc; chưa thấy nói về việc sử dụng thân và lá làm thuốc. do đó ngoài việc sử dụng củ cát sâm tuyệt đối không được dùng lá hay thân dùng cùng

Một số bài thuốc với cát sâm

    (1) Thuốc bổ dùng cho những người ho khan, ho dai dẳng,cơ thể suy yếu, sốt khát nước:  Cát sâm và mạch môn đều dùng 12g, thiên môn và vỏ rễ dâu 8g; đun nước 400ml, sắc chỉ 200ml; dùng chia 3 lần uống trong ngày.

    (2) Thuốc chữa cảm sốt, khát nước: Cát sâm và cát căn 12g, cam thảo 4g; nước 400ml, chỉ sắc còn 200ml; chia uống 3 lần trong ngày.

    (3) Chữa khát nước, nhức đầu, bí tiểu tiện: Cát sâm 30g, thái lát đem tẩm mật và sao vàng; sắc nước 400ml, chỉ sắc còn 200ml; chia uống 3 lần trong ngày.

    (4) Chữa cảm nắng: Sâm sắn, mạch môn, cát căn, cam thảo đất – mỗi vị dùng 12-20g; sắc uống. Có công dụng chữa cảm nắng với triệu chứng đổ mồ hôi, sốt nóng, ho khan; hoặc trẻ nhỏ bi nóng ấm về đêm, trằn trọc ngủ không yên.

    (5) Cơ thể suy nhược, kém ăn: Cát sâm tẩm cùng nước gừng, đem sao vàng nhỏ lửa; ngày dùng 30g, sắc nước 400ml, chỉ sắc còn 200ml; chia uống 3 lần trong ngày.

Cách ngâm rượu củ cát sâm – sâm sắn – sâm trâu

Dùng ngâm rượu có thể dùng dạng tươi đem rửa sạch để cả củ hoặc thái lát ra ngâm đều được

Củ vỏ trơn nên dễ vệ sinh để ráo nước

Ngâm sâm sắn theo tỷ lệ 1kg ngâm với 3-5 lít rượu trắng ngâm sau 1 tháng là dùng được

Rượu có màu nâu vị đắng ngọt thơm nên dễ uống mỗi ngày uống 1-2 chén sau bữa ăn giúp tăng cường sức khỏe và bồi bổ cơ thể rất tốt.

Liên hệ mua cát sâm tại:

Công ty cổ phần Trúc Bạch

Địa chỉ: Ngõ 390 Trường Chinh – Quận Đống Đa – TP Hà Nội

GIAO HÀNG TOÀN QUỐC

Hotline (24/7): Mr Đạt: 0989 072 333 – MS Hằng: 098 678 0959 – Chú Đức: 090 414 0216

Website: https://chuoihotrung.vn/

Fanpage: Ba Kích – Táo Mèo – Chuối Hột